کد مطلب:162508 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:153
محمود خان ملک الشعرا
محمودخان صبا كاشانی فرزند محمد حسین خان عندلیب و نوه ی فتحعلی خان صبا از شاعران قصیده سرای قرن سیزدهم هجری، به سال 1228 ه.ق. متولد شد. پس از پایان تحصیلات بر اثر ابراز هنر شاعری و نقاشی و سایر هنرهای مستظرفه، در دربار قاجار دارای اهمیت و اعتبار گردید. مجموع اشعارش به دو هزار و پانصد بیت می رسد. مرگش به سال 1311 ه.ق. اتفاق افتاده است. [1] .
انتخاب از تركیب بند مرثیه:
چون شاه دین به خاك درآمد ز پشت زین
بنهاد روی خویش به شكرانه بر زمین
ابری ندید بر سر آن دشت، غیر تیغ
قصدی نیافت در دل آن قوم، غیر كین
هر جا فكنده دید گلی یاسمین عذار
هر سو فتاده یافت مهی مشتری جبین
بر صبر او ز جمله ی كروبیان قدس
برخاست در صوامع افلاك آفرین
خاكی كه غرقه گشت به خون گلوی او
بردند بهر غالیه ی موی حور عین
از داس كوفیان جفا پیشه شد تهی
باغ نبی ز لاله و شمشاد و یاسمین
بگریست وحش و طیر بر آن جم كزو ربود
دیو پلید شوم هم انگشت و هم نگین
گفتی رسیده وقت كه عالم شود خراب
وز باد قهر كشته شود شمع آفتاب
در دشت كین، سكنیه چو بر شاه دین گریست
برخاست شورشی كه زمان و زمین گریست
گریان شدند یكسره كروبیان قدس
كرسی به لرزه آمد و عرش برین گریست
ابلیس شد ز كرده پشیمان و شرمناك
جبریل ناله كرد و رسول امین گریست
بر آسمان فرشته ز غم جامه چاك كرد
وز سوز دل به خلدبرین حور عین گریست
اسبان به زیر زین و ستوارن به زیر بار
از درد هر كه بود در آن دشت كین گیرست
از تاب خشم، آتش دوزخ زبانه زد
بر خود جهان ز بیم جهان آفرین گریست
چون لاله رنگ روی زمین چون گه وداع
از سوز دل بر آن تن چون یاسمین گریست
پس گفت: ای پدر ز چه بر خاك خفته ای؟
بی سر به خاك با تن صد چاك خفته ای [2] .
انتخاب از تركیب بند مرثیه:
چون شاه دین به خاك درآمد ز پشت زین
بنهاد روی خویش به شكرانه بر زمین
ابری ندید بر سر آن دشت، غیر تیغ
قصدی نیافت در دل آن قوم، غیر كین
هر جا فكنده دید گلی یاسمین عذار
هر سو فتاده یافت مهی مشتری جبین
بر صبر او ز جمله ی كروبیان قدس
برخاست در صوامع افلاك آفرین
خاكی كه غرقه گشت به خون گلوی او
بردند بهر غالیه ی موی حور عین
از داس كوفیان جفا پیشه شد تهی
باغ نبی ز لاله و شمشاد و یاسمین
بگریست وحش و طیر بر آن جم كزو ربود
دیو پلید شوم هم انگشت و هم نگین
گفتی رسیده وقت كه عالم شود خراب
وز باد قهر كشته شود شمع آفتاب
در دشت كین، سكنیه چو بر شاه دین گریست
برخاست شورشی كه زمان و زمین گریست
گریان شدند یكسره كروبیان قدس
كرسی به لرزه آمد و عرش برین گریست
ابلیس شد ز كرده پشیمان و شرمناك
جبریل ناله كرد و رسول امین گریست
بر آسمان فرشته ز غم جامه چاك كرد
وز سوز دل به خلدبرین حور عین گریست
اسبان به زیر زین و ستوارن به زیر بار
از درد هر كه بود در آن دشت كین گیرست
از تاب خشم، آتش دوزخ زبانه زد
بر خود جهان ز بیم جهان آفرین گریست
چون لاله رنگ روی زمین چون گه وداع
از سوز دل بر آن تن چون یاسمین گریست
پس گفت: ای پدر ز چه بر خاك خفته ای؟
بی سر به خاك با تن صد چاك خفته ای [2] .
[1] فرهنگ شاعران زبان فارسي.
[2] شورش در خلق عالم - ص 129.